Trudne lekcje historii

Według danych spisu ludności 1923 roku, w okolicach Wędziagoły (gminie) mieszkało 3487 Litwinów, 3151 Polaków, 1197 Rosjan, 335 Żydów, 26 Białorusinów. Większość z nich rozmawiała w języku polskim, mówili też w swoim ojczystym języku i nikomu to specjalnie nie przeszkadzało. Wszystkim tu wystarczało miejsca pod słońcem.

Podobna sytuacja była też w sąsiedztwie, w okolicach Bobt. Przed pierwszą wojną światową w miasteczku Bobty było około 1200 mieszkańców, 80 ich procent stanowili Żydzi. W czasach niepodległej Litwy liczba Żydów zmalała. Część z nich emigrowała do USA, albo przeniosła się do innych miast Litwy. W 1923 roku w miasteczku Bobty mieszkało 153 Żydów (około 20 proc. mieszkańców miasteczka).

Wojska niemieckie zajęły Bobty 24 czerwca 1941 roku. W miasteczku były reaktywowane urzędy miejscowej władzy. Wójtem gminy został Justinas Janušauskas, który te obowiązki pełnił również w czasach rządów smetonowskich. Naczelnikiem policji gminy został mianowany Kazys Tribunevičius. Z byłych szaulisów został utworzony oddział “partyzantów” ( noszących białe opaski). Kierował nim Stanislovas Aniulis ze wsi Varekonis. “Partyzanci” wykonywali rozporządzenia wójta gminy oraz naczelnika policji. Już w pierwszych dniach okupacji rozpoczęły się aresztowania komunistów, komsomolców oraz aktywistów władzy sowieckiej. Kilka osób rosyjkiej narodowości zostało rozstrzelanych ( wśród nich znalazła się Stepanida Patyszewa oraz dwa jej synowie: 17-letni Leonid oraz 15-letni Pimen).

17 lipca 1941 roku w Bobtach rozstrzelano 8 komunistów i aktywistów władzy sowieckiej, wśród nich – sześcioro Żydów.

Powszechne prześladowanie Żydów rozpoczęło się w sierpniu 1941 roku. Na początku Żydzi byli zarejestrowani. 11 sierpnia starosta Bobt poinformował naczelnika powiatu kowieńskiego, że w miasteczku mieszka 93 Żydów. Po kilku dniach, wykonując tajne rozporządzenie dyrektora departamentu policji V. Reivytisa, 34 dorosłych Żydów aresztowano i zamknięto w synagodze miasteczka. Tu też przywieziono 30 Żydów z Wędziagoły. Na Żydów nałożono również kontrybucję. Zapłacili oni 9 tys. rubli. Żydzi z Bobt i Wędziagoły byli rozstrzelani w dniach 28 sierpnia – 2 września 1941 roku. Zdaniem większości świadków, zostało to zrobione na początku września.

Rankiem tego dnia, kiedy miano dokonać rozstrzeliwań, starosta miasteczka na wybrane miejsce egzekucji – w borze koło Bobt, nieopodal Niewiaży – przyprowadził kilkadziesiąt mieszkańców Bobt i okolic, którym rozkazał wykopać 50-metrowy rów o metrowej szerokości i głęboki na dwa metry. Jego kopanie ukończono około godziny 14.00. Po czym na miejsce mordu przyjechały dwie ciężarówki, w których było około 50 mężczyzn – policjantów 1. litewskiego batalionu. Dowodzili nimi oficerowie B. Norkus, J. Barzda oraz A. Dagys. Żydzi z miasteczka na miejsce kaźni byli pędzeni przez miejscowych „partyzantów“ i policjantów. Część niezdolnych do samodzielnego poruszania się Żydów (starcy, małoletnie dzieci) przywieziono wozami. Żydzi byli rozbierani do bielizny, grupami prowadzeni w kierunku dołu i ustawiani przodem na jego krawędzi. Na rozkaz oficera strzelano Żydom w plecy. Do rozstrzeliwań przyczyniło się również paru miejscowych noszących białe opaski. Najpierw zostali rozstrzelani mężczyźni, potem kobiety, dzieci i staruszkowie. Egzekucja trwała kilka godzin. Według zeznań świadków, zostało rozstrzelanych około 300-400 Żydów z Wędziagoły i Bobt. Po egzekucji miejscowi i przybyli mordercy podzielili między siebie lepsze ubrania i wartościowe rzeczy ofiar. Według raportu K.Jagera zostało rozstrzelanych 83 Żydów z Bobt i 252 z Wędziagoły (ogółem 335 osób). To mniej więcej odpowiada ilości ofiar (300-400) wskazanej przez świadków. Według zeznań jednego ze świadków, morderstwo Żydów z Bobt i Wędziagoły obserwował jeden Niemiec z aparatem fotograficznym.

Te okrutne przestępstwa w naszej miejscowości – to skutek przyjętej z entuzjazmem na Litwie polityki nacjonalistycznej, antysemickiej histerii. Obecnie również nieprzyjemnie jest widzieć i słyszeć to, jak się na osnowie nacjonalistycznych motywów próbuje się wzniecać antypolską histerię...

Nasz kanał YouTube youtube

Nasi przyjaciele

logo l24 PL 180x150logo kurier 180
logo ltl 180

logo volskis 180

Katalikų renginiai

Free Joomla! template by Age Themes